معنی مخفی کردن عیب

لاپوشانی

عیب کردن. [ع َ / ع ِ ک َ دَ] (مص مرکب) ظاهر کردن خطا و قصور و گناه کسی. (ناظم الاطباء). به بدی و نقص منسوب داشتن. عیب شمردن. آهو خواستن. نکوهیدن. سرزنش کردن: هرکه خواند دانم که عیب نکند به آوردن این حکایت. (تاریخ بیهقی ص 341). مردمان را عیب مکنید که هیچکس بی عیب نیست. (تاریخ بیهقی ص 339).
ما را که کند عیب چو گوییم که رهبر
در دین حق از عترت پیغمبرمااند.
ناصرخسرو.
تا همچو عمرو و زید مرا کور بود دل
عیبم نکردهیچکسی هر کجا شدم.
ناصرخسرو.
عیبم همی کنید بدانچه م بدوست فخر
فخرم بدانکه شیعت آل عبا شدم.
ناصرخسرو.
گر به رنگ جامه عیبت کرد جاهل باک نیست
تابش مه را ز بانگ سگ کجا خیزد زیان ؟
خاقانی.
عیب شهری چرا کنی به دو حرف
کَاوّل شرع و آخر بشر است.
خاقانی.
مرا به گفتن بسیار عیب نتوان کرد
کسی چه عیب کند مشک را به غمازی ؟
ظهیر.
عوام عیب کنندم که عاشقی همه عمر
کدام عیب که سعدی چنین هنر دارد.
سعدی.
که عیبم کند در تولای دوست
که من راضیم کشته در پای دوست.
سعدی.
عیب کنندم که چند در پی خوبان روی
چون نرود بنده وار هرکه برندش اسیر.
سعدی.
حکمت نیک و بد چو در غیب است
عیب کردن ز زیرکان عیب است.
اوحدی.
دوستان عیب من بیدل حیران مکنید
گوهری دارم و صاحب نظری میجویم.
حافظ.
ناموس عشق و رونق عشاق می برند
عیب جوان و سرزنش پیر میکنند.
حافظ (از آنندراج).
|| در تداول عامه، نقصان یافتن. به زیان رفتن. زیان دیدن. به زیان شدن. تباه شدن. مثلاً گویند: مطمئن باشید پول شما نزد فلان عیب نمی کند. (از یادداشت مرحوم دهخدا).

مخفی. [م َ فی ی] (ع ص) به معنی پنهان. (آنندراج). پنهان و پوشیده و پنام و نهفته و نهان و پوشیده شده. (ناظم الاطباء):
آدمی مخفی است در زیر زبان
این زبان پرده ست بر درگاه جان.
مولوی.
بر رأی ملک مخفی نماناد. (گلستان). از خارج در مخفی بتحقیق احوال او کسان باهوش به سمت آذربایجان فرستادند. (مجمل التواریخ گلستانه ص 219).
- مخفی آمدن، بطور پنهان آمدن. (ناظم الاطباء).
- مخفی التناسل، فرهنگستان ایران کلمه ٔ «نهانزا» رامعادل این کلمه گرفته است. رجوع به ترکیب بعد شود.
- مخفی التناسل وعائی، فرهنگستان ایران «نهانزادان آوندی » را بجای این کلمه گرفته است. رجوع به ترکیب قبل و واژه های نو فرهنگستان ایران شود.
- مخفی داشتن، پنهان کردن. نهان داشتن: از همه کس حقیقت احوال را مخفی داشتم و به عزم خدمت... عازم این صوب گردیدم. (مجمل التواریخ گلستانه ص 206).
- مخفی شدن، پنهان شدن. متواری شدن.
- مخفی کردن. رجوع به مخفی داشتن شود.
- مخفی گاه، جای پنهان شدن. نهان جای.
- مخفی گردیدن (گشتن). رجوع به مخفی شدن گردد.
- مخفی ماندن، پوشیده ماندن. از نظر کسی پنهان شدن:
عرض حاجت در حریم حضرتت محتاج نیست
راز کس مخفی نماند با فروغ رای تو.
حافظ.
بعد هذا بر رأی شرع آرا پوشیده و مخفی نماند که حکام گیلان از ایامی که... (زندگانی شاه عباس اول ج 3 ص 303).
|| (اِ) در شواهد زیر از دیوان البسه ٔ نظام قاری ظاهراً به نوعی جامه اطلاق میشود. ولی در فرهنگ لغات همین دیوان بدین کلمه اشاره ای نشده و در فرهنگ البسه ٔ مسلمانان دزی هم این کلمه نیامده است:
از خطوط لباس مخفی ماست
این سواد بیاض، لیل و نهار.
نظام قاری (دیوان البسه ص 22).
مخفی وصله زده خاص برویش قاری
پرده ای بر سر صد عیب نهان پوشیدم.
نظام قاری (ایضاً ص 95).
گشای مخفی پیچیده جامه ٔ قاری
خطش بخوان قلمی گشته شرح دفتر ما.
نظام قاری (ایضاً ص 36).

مخفی. [م َ] (اِخ) ملا مخفی رشتی از ندمای مجلس امام قلی خان حاکم فارس بود. او مردی حقیرالجثه بود و معتاد به کوکنار، کسی گفتش که کوکنار از وجود تو چیزی باقی نگذاشت. درجواب گفت که گناه از کوکنار نیست چون رسم است که کُتّاب اقطار عالم در اول مکاتبت می نویسند «مخفی نماناد» لهذا آنچه از من باقیمانده غنیمت است. از اوست:
ز سوز عشق ز آنگونه دوش تن می سوخت
که همچو شعله ٔ فانوس در کفن می سوخت
حدیث عشق تو در نامه ثبت می کردم
سپندوار نقط بر سر سخن می سوخت
ز سوز سینه ٔ مخفی شد اینقدر معلوم
که همچو خس مژه اش در گریستن می سوخت.
رجوع به آتشکده ٔ آذر و تذکره ٔ نصرآبادی شود.

عیب. [ع َ] (ع اِ) آهو، مقابل فرهنگ. (از منتهی الارب) (از آنندراج) (از ناظم الاطباء). نقیصه. (اقرب الموارد). بدی. نقص. نقصان. (فرهنگ فارسی معین):
چو بر شاه عیبست بد خواستن
بباید به خوبی دل آراستن.
فردوسی.
نباشد مراعیب کز قلبگاه
برانم شوم پیش روی سپاه.
فردوسی.
همیشه از هر دو جانب چنین مهاداه و ملاطفات می بوده است که چون به چشم رضا بدان نگریسته آید عیب آن پوشیده ماند. (تاریخ بیهقی ص 209). مردم عیب خویش را نتوانند دانست. (تاریخ بیهقی). هرکه از عیب خود نابینا باشد نادان ترِ مردمان باشد. (تاریخ بیهقی ص 329). یک عیب باشد که هزار هنر بپوشد، و یک هنر باشد که صدهزار عیب را. (قابوسنامه، از شاهد صادق).
عیب تن خویش ببایَدْت دید
تا نشود جانْت گرفتار خویش.
ناصرخسرو.
با هزاران بدی و عیب یکیشان هنر است
گرچه ایشان چو خر از عیب و هنر بی خبرند.
ناصرخسرو.
بروزگارپیشین در اسب شناختن و هنر و عیب ایشان دانستن هیچ گروه به از عجم ندانستند. (نوروزنامه). چه بزرگ غبنی و عظیم عیبی باشد باقی را به فانی و دایم را به زایل فروختن. (کلیله و دمنه). اکنون که تو این مثابت پیوستی اگر بازگویم از عیب دور باشد. (کلیله و دمنه). اگر خردمندی به قلعه ای پناه گیرد و ثقت افزاید... البته به عیبی منسوب نگردد. (کلیله و دمنه).
تو اگر عیب خود همی دانی
نه ای از عامه بل جهانبانی.
سنایی.
مرد باید که عیب خود بیند
بر ره زور و غیبه ننشیند.
سنایی.
عیب باشد به خانه اندر مرد
مرد را کار و شغل باید کرد.
سنایی.
مارا چه از این گر همه کس بد بیند
هر عیب که در ما بود او صد بیند.
عمادی شهریاری.
هست صد عیب طالعم را لیک
یک هنر دیده ام ز طالع خویش.
خاقانی.
هم عیب را به عامل اسرار پرده پوش
هم غیب را ز عالم اسرار ترجمان.
خاقانی.
چه عجیب آب که گنج شرف است
عیب آب از سر خویشی پوشد.
خاقانی.
عیب جوانی نپذیرفته اند
پیری و صد عیب چنین گفته اند.
نظامی.
ضمیرش کاروان سالار غیب است
توانا را ز دانائی چه عیب است ؟
نظامی.
دیده ز عیب دگران کن فراز
صورت خود بین و در او عیب ساز.
نظامی.
هیچ عاشق عیب معشوق نبیند. (مرزبان نامه). آن عیب که از یک دروغ گفتن بنشیند، به هزار راست برنخیزد. (مرزبان نامه).
گر به عیب خویشتن دانا شوی
کی به عیب دیگران بینا شوی.
عطار.
ما همه عیبیم چون یابد وصال
عیب دان در بارگاه غیب دان.
عطار.
عیب باشد کو نبیند جز که عیب
عیب کی بیند روان پاک غیب.
مولوی.
عیب های سگ بسی او می شمرد
عیب دان از غیب دان بوئی نبرد.
مولوی.
هرکه عیب دگران پیش تو آورد و شمرد
بیگمان عیب تو پیش دگران خواهد برد.
سعدی.
تا مرد سخن نگفته باشد
عیب و هنرش نهفته باشد.
سعدی.
بارخدایا مهیمنی و مقدر
وز همه عیبی مقدسی و مبرا.
سعدی.
هرکه سخن نشنود از عیب پوش
خود شود اندر حق خود عیب کوش.
امیرخسرو دهلوی.
غیب ندانند مگر اهل غیب
عیب نبینند بجز اهل عیب.
خواجو.
از طعن طاعنان و ملامت عیب جویان به سلامت نخواهد بود. (تاریخ قم ص 13).
کسی که عیب مرا میکند نهان از من
اگر چو چشم عزیز است دشمن است مرا.
صائب.
پرده ٔ مردم دریدن عیب خود بنمودن است
عیب خود میپوشد از چشم خلایق عیب پوش.
صائب.
از دیدن عیب دیگران اعمی شو
در دیدن عیب خویشتن احول باش.
واعظ قزوینی.
در گفتن عیب دگران بسته زبان باش
از خوبی خود عیب نمای دگران باش.
واعظ قزوینی.
عیب مردم فاش کردن بدترین عیبهاست
عیب گو اول کند بی پرده عیب خویش را.
آزاد.
چشم رضا بپوشد هر عیب را که دید
چشم حسد پدید کند عیب ناپدید.
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
چون خدا خواهد که پوشد عیب کس
کم زند در عیب معیوبان نفس.
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
عیب خود از دوستان مپرس که بینند و نگویند، و از دشمنان بجوی که نبینند و گویند. (از امثال و حکم دهخدا).
در عیب نظر مکن که بی عیب خداست.
؟ (از امثال و حکم دهخدا).
آنکس که بعیب خلق پرداخته است
زآن است که عیب خویش نشناخته است.
؟ (امثال و حکم دهخدا).
عیب الکلام تطویله، عیب سخن بدرازا کشاندن آن است. (علی «ع »).
- اهل عیب، آنکه عیب و نقص دارد. دارنده ٔنقص. باآهو:
غیب ندانند مگر اهل غیب
عیب نبینند بجز اهل عیب.
خواجو.
- پرعیب، مملو از عیب. پرنقص. پرآهو:
شعر تو شعر است لیکن باطنش پر عیب و عار
کرم بسیاری بود در باطن درّ ثمین.
منوچهری.
سوی دهر پرعیب من خوار از آنم
که او سوی من نیز خار است بارش.
ناصرخسرو.
دهر پرعیبم همچون که تو بگزیدی
گر مرا تن چو تو پر عیب و عوارستی.
ناصرخسرو.
کار جهان همچو کار بیهش و مستان
یکسره ناخوب و پر ز عیب و عوار است.
ناصرخسرو.
|| بدنامی و رسوایی. (فرهنگ فارسی معین). وصمت. (اقرب الموارد). داغ و لکه و رسوائی و بدنامی و آلایش و فضیحت وننگ و فساد. (ناظم الاطباء).
- بی عیب، بی داغ. بی لکه. دور از رسوائی و بدنامی.دور از نقصان و قصور. دور از ننگ و گناه. (از ناظم الاطباء). بی نقص. بی آهو:
چنین گفت با گردیه شهریار
که بی عیبی از گردش روزگار.
فردوسی.
مردمان را عیب مکنید که هیچکس بی عیب نیست. (تاریخ بیهقی ص 339). هرکه بی عیب نباشد وی را ملامت نرسد و هیچکس بی عیب نباشد. (کیمیای سعادت).
پاک و بی عیب خدائی که قدیر است و عزیز
ماه و خورشید مسخر کند و لیل و نهار.
سعدی.
گر دلم در عشق تو دیوانه شد عیبش مکن
بدر بی نقصان و زر بی عیب و گل بی خار نیست.
سعدی.
- امثال:
خدا بی عیب است.
در عیب نظر مکن که بی عیب خداست.
گل بی عیب خداست.
مرد بی عیب نباشد.
|| گناه. (فرهنگ فارسی معین). خطا و گناه. (از ناظم الاطباء). ج، عُیوب (اقرب الموارد) (منتهی الارب)، مَعایب. (ناظم الاطباء):
همی نامه کردم بشاه جهان
همه عیب تو داشتم در نهان.
فردوسی.
بپرسید دانا که عیب ارچه بیش
که باشد پشیمان ز گفتار خویش.
فردوسی.
ندانم جز این عیب من خویشتن را
که بر عهد معروف روز غدیرم.
ناصرخسرو.
این بد چون آمد و آن نیک چون
عیب در این کار چه گوئی، که راست.
ناصرخسرو.
به چنین عیبهای عمرگداز
غم و رنج مرا نهایت نیست.
مسعودسعد.
به دیدار مردم شدن عیب نیست
ولیکن نه چندانکه گویند بس.
سعدی.
عیب درویش و توانگر به کم و بیش بد است
کاربد مصلحت آنست که مطلق نکنیم.
حافظ.
|| زشتی و قبح، در مقابل حسن و هنر:
عوام عیب کنندم که عاشقی همه عمر
کدام عیب که سعدی چنین هنر دارد.
سعدی.
بر او گر عیب بین چشمی گشاید
به چشمم جز هنر جستن نیاید.
ظهوری (از آنندراج).
|| در اصطلاح علم فتوت (از علوم تصوف)، عبارت از ارتکاب منهیت است، و آن یا مبطل فتوت بود چون کبائر و یا موجب نقصان آن چون صغائر. (از نفائس الفنون، علم فتوت). || (اصطلاح فقه) نقصی است که در متاع باشد چنانکه حیوان کور یا شل یا مریض باشد و یا گندم را شپشه خورده باشد و غیره، ومعیوب بودن مبیع ایجاد خیار فسخ میکند. (از فرهنگ علوم).
- عیب فاحش، نقصی است که نقصان آن تحت تقویم قیمت گذاران نیامده باشد، و آن ضد عیب یسیر است. (از تعریفات جرجانی).
- عیب یسیر، آن است که از مقدار معینی، چیزی ناقص گردد که تحت تقویم قیمت گذاران درآمده باشد. و آن را در مورد عُروض و کالاها در هر ده تا، به افزودن نصف و در مورد حیوان یک درهم، و در مورد عقار دو درهم قرار داده اند. (از تعریفات جرجانی).

عیب. [ی َ] (ع اِ) ج ِ عَیبه. رجوع به عیبه شود.

نهان کردن، پنهان کردن، پوشیدن، مکتوم داشتن،
(متضاد) برملا کردن، فاش کردن

(مصدر) پنهان کردن نهان ساختن.

نکوهیدن خرده گرفتن (مصدر) ظاهر کردن خطا و گناه کسی را.

دولاب، سری، مخفی

اغطس، تلملم، غامض

عیب

ارتداد، بقعه، خطا، صفراء، ضعف، عیب، نقص

Okkult [adjective]

خسارت واردکردن , اسیب زدن , لکه دار کردن , بدنام کردن , افترا زدن , نقص , کاستی , اهو , عیب , ترک کردن , مرتدشدن , معیوب ساختن , درز , رخنه , خدشه , عیب دار کردن , ترک برداشتن , تند باد , اشوب ناگهانی , قصور , نکته ضعف , کمبود , رنگ کردن , الوده شدن , لکه , ملوث کردن , فاسد کردن

1086